تولید گلخانه ای گیاه دارویی استویا (stevia rebaudiana bertoni)

برگ استویا (stevia rebaudiana bertoni) شیرین کننده ای قوی، طبیعی و بدون کالری است. گیاه استویا در روزهای کمتر از 13 ساعت، به گل رفته و ماده شیرین برگ هایش کاهش می یابد. برگ های شیرین استویا را می توان با تنظیم طول روز در تمام طول سال در گلخانه تولید نمود. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر تیمار طول روز و کود آلی ورمی کمپوست بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه داروئی استویا صورت گرفت. این آزمایش به صورت گلخانه ای در سال 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در 7 تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل ورمی کمپوست با 3 سطح (صفر، 10و 20 درصد حجمی) و روشنایی با 3 سطح (شرایط طبیعی طول روزهای کوتاه زمستان به عنوان شاهد، شب شکنی یا روشنایی در نیمه شب به مدت یک و نیم ساعت و طول روز بلند با روشن کردن لامپ ها پس از غروب آفتاب به مدت 4 ساعت) بودند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع گیاه، قطر ساقه، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، تعداد برگ، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، فعالیت آنتی اکسیدانی، میزان مواد جامد محلول، وزن هزار دانه بودند. براساس نتایج بدست آمده گلدهی فقط در گیاهان شاهد نگهداری شده در روزهای کوتاه طبیعی زمستان، مشاهده شد. سایر نتایج نشان داد که صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی، مانند وزن تر برگ، وزن خشک برگ، تعداد برگ و میزان مواد جامد محلول تحت تاثیر اضافه کردن20 درصد حجمی ورمی کمپوست به محیط کشت نسبت به شاهد افزایش معنی داری یافتند. همچنین تیمار شب شکنی بطور معنی داری وزن تر برگ، وزن خشک برگ، ارتفاع گیاه، قطر ساقه و میزان مواد جامد محلول را بالا برد. صفات فیتوشیمیایی از جمله فعالیت آنتی اکسیدانی و کلروفیل a,b در تیمار روز بلند افزایش یافتند. بیشترین میزان عملکرد وزن تر و خشک برگ، کارتنوئید و کلروفیل aدر برداشت دوم بدست آمد. در حالیکه، برای سایر صفات مانند قطر ساقه، تعداد برگ و ارتفاع گیاه بیشترین میزان عملکرد در بین برداشت ها مربوط به برداشت سوم بوده است. در مجموع، با نگهداشتن گیاه در فاز رویشی در هر دو تیمار طول روز بلند و شب شکنی، عملکرد برگ افزایش یافت. هم چنین افزودن ورمی کمپوست در سطح بهینه 20%، به محیط کشت استویا سبب افزایش رشد گیاهان شد.